Yatalak durumda veya uzun süre yatarak tedavi almak zorunda olanlar ile tekerlekli sandalye kullanma durumunda olanlarda uzun süre bedensel basınç altında ezilen anatomik bölgelerde tedbir alınmadığında bası yaraları gelişebilir. Bası yaraları vücudun kemik çıkıntılarının olduğu yerlerde sıklıkla görülmektedir.

DIŞ FAKTÖRLER

  • Enfeksiyon
  • Çarşaf, bez gibi yüzeylere sürtünme
  • Yer değiştirme sırasında kullanılan kuvvet
  • Nem

İÇ FAKTÖRLER

  • Genel durum bozukluğu / algı sorunları
  • Beslenme yetersizliği
  • Yaş
  • Diyabet
  • Ödem

İdrar kaçırma şikayetlerinin eşlik edebildiği yatalak durumda olan veya tekerlekli sandalye kullananlar ile Alzheimer, Parkinson gibi nörolojik hastalıkları olan kişiler ıslak kalma ile sıkça karşılaşabilirler; bu durum, bası ülseri için kaynak oluşturur. Bedenin temas ettiği yüzey kaynaklı sürtünme de cilt bütünlüğünü bozucu etki gösterir, yara açılmasını hızlandırır. Bası yaralarına genellikle hastalık yapıcı fırsatçı bakteriler de eşlik eder.

Tedavisi ve bakımı oldukça güç olan bası yaralarının başlamadan önlenmesi önemlidir. Bası yarası gelişiminin başlangıcında basıya maruz kalan deride kızarıklık görülür, kızarıklığı deri yüzeyinde içi sıvı dolu kabarıklıklar, cilt renginde koyulaşma ve doku ölümü takip eder. Sonrasında deri ülseriyle birlikte delinme gelişir.

Bası Yaralarını Önlemeye Yardımcı Tedbirler

Derinin kuru ve temiz olmasına özen gösterin.

Kişisel temizlikte kullanma uygun, sabun veya deterjan gibi aşındırıcı temizleyiciler içermeyen hijyen destek ürünler kullanın.

Olgun cildi olan yakınlarınızın kullandığı hasta bezlerini sık değiştirmeye özen gösterin.

Yatan hastanızın pozisyonunun doktorunuzun da tavsiye ttiği şekilde her 2 saatte bir değiştirilmesine dikkat edin.

Hastanızın minimum sürtünme riskiyle döndürülmesi önemlidir.

Dışkı kaçırma şikayeti  olanlarda dışkı çıkış bölgesinin temizliğinden sonra yağlı bir nemlendirici kullanılabilir.

Yatan hastanızın cildinin tahriş olmaması için yattığı çarşafının düzgün ve gergin olmasına özen gösterin.

Sürtünmeye yol açabileceğini bildiğiniz tüm koşullardan hastanızı uzak tutmaya gayret edin.

Tekerlekli iskemle kullanan yakınınızın her yarım saatte bir doktorunun önerdiği şekilde kollarında güç alarak kendini kaldırmasını sağlayın.

İshal ve kabızlık ciltte tahrişe yol açabilir. Bu şikayetler için doktorunuzdan destek almayı ihmal etmeyin.

Sürtünme, tahriş kaynaklı kızarmış bölgelerin rahatlamasıne ve onarımına yardımcı kremleri doktorunuza danışarak uygulayabilirsiniz.

Bası altında olduğu düşünülen ayak topuklarında da yükü azaltacak destek kullanılmalıdır.

Yatalak durumdaki hastanızda hava akımlı yataklardan da destek alabilirsiniz.

Hastanızın durumunun uygun olması halinde her sekiz saatte bir doktorunuz tarafından belirlenmiş şekilde aktif-pasif egzersiz yapmasını destekleyebilirsiniz.

Referans
Saygın H. Basınç Yaralarında Hemşirelik Yönetimi. Erişim tarihi: Kasım 2017.

Bu yazıyı faydalı bulduysanız paylaşabilirsiniz!