Mesane Nedir ve Nasıl Çalışır? 

Mesane günlük hayatımızın en temel işlevlerinden birini yerine getiren kritik bir organdır. Peki mesane nedir ve nasıl çalışır? Mesane, idrarı biriktiren, depolayan ve boşaltan bir organdır ve diğer adıyla idrar torbası olarak da bilinir. İdrar torbası nerede sorusuna cevap olarak, bu organ karın boşluğunun alt kısmında, pelvik bölgede yer alır. Erkeklerde ve kadınlarda mesane yerleşimi biraz farklıdır; kadınlarda idrar kesesi rahime göre daha önde ve biraz altta yer alırken, erkekte mesane prostat bezinin hemen üstünde bulunur.
Prof. Dr. Yusuf Oğuz Acar’a göre mesanenin işleyişi iki temel fazdan oluşmaktadır. Yani iki dönemi vardır. Birincisi idrarın yavaş yavaş mesaneye gelerek mesaneyi doldurduğu ve depolandığı andır ki bu esnada mesanenin kaslardan oluşan duvarının çok gevşek olması, genişlemesi, rahatlaması ve içine gelen idrarı bize basınç yaparak  hissettirmesi gerekir. İkinci fazı ise mesane dolduktan sonra güçlü bir kasılma gerçekleştirerek kalbin kanı pompalaması gibi idrarı dışarıya boşalttığı tarzda ileriye doğru ittiği fazdır. Buna da boşaltma fazı adı verilebilir. Mesane eğer içine gelen idrarla iç basıncını yükseltir ve bize bunu hissettirir olmuş olsaydı, o takdirde hayat içinden çıkılmaz hale gelirdi ve hayat çok zorlaştırdı. Normal olaylara odaklanmak imkansız hale gelirdi. O yüzden mesane dolarken sürekli olarak düşük basınçla olmalı, boşaltırken de çok güçlü basınçla içini boşaltmalıdır. 

Aşırı Aktif Mesane Nedir? 

Mesanenin dolumu ve boşaltımı şeklinde iki fazı olduğunu biliyoruz. Dolum esnasında çok düşük basınçlı olup kendisi genişleyerek içindeki idrarı bize hissettirmemelidir. Boşaltım esnasında bir kasılma gerçekleştirerek içindeki idrarı fışkırır tarzda dışarıya boşaltmalıdır. Eğer dolum fazında mesanenin kasları yeterince gevşeyemezse ve hatta bacağa giren bir kramp gibi gereksiz bir kasılma gösterirse o zaman daha tam dolmadan yüksek bir basınç oluşur ve ani bir sıkışma hissi hissederiz. Eğer bu kaslar çok güçlü kasılırsa, idrar kaçıracak hale gelip derhal tuvalet aramaya başlarız. Hatta tuvalete yetişemezsek idrar kaçırma durumu da yaşayabiliriz. İşte dolum fazında mesane kaslarının erkenden ve gereksiz bir şekilde çok güçlü kasılarak içindeki idrarı atma gayretine aşırı aktif mesane denir. Ayrıca aşırı aktif mesane belirtileri arasında sık sık tuvalete çıkma hissi, ani idrar sıkışıklığı ve tuvalete yetişememe durumu bulunur. Bu durumlar sıklıkla sosyal ve psikolojik sorunlara yol açabilir.

Mesane Sarkması Nedir? 

Mesane sarkması, tıbbi adıyla pelvik organ prolapsusu, vücuttaki anatomik yerleşimin bozulması sonucu idrar kesesi (mesane) gibi organların normal konumundan aşağıya doğru sarkması durumudur. Bu durum genellikle idrar torbası sarkması olarak da ifade edilir ve özellikle kadınlarda görülen bir sağlık sorunudur. Mesane sarkması neden olur sorusuna yanıt olarak, doğum yapmak, aşırı ıkınma, kabızlık, menopoz sonrası dokuların gevşemesi ve pelvik kasların zayıflaması gibi nedenler sayılabilir. Prof. Dr. Yusuf Oğuz Acar’ın açıklamalarına göre, mesane, vücudun içerisinde belli bir anatomik pozisyonda bulunmalıdır. Bu pozisyon idrar kaçırma riskini azaltır çünkü mesaneye etki eden iç ve dış basınçlar birbirini dengelemektedir.
Ancak pelvik kasların zayıflamasıyla mesane yeterince desteklenemez hale gelir ve aşağı doğru sarkar. Bu sarkma sonucunda öksürme, hapşırma, ani hareketler gibi durumlar sırasında artan karın içi basınç, idrar kesesinin tam olarak kapanmasını engeller. Sonuç olarak sık idrara çıkma ve istemsiz idrar kaçırma sorunları meydana gelir. Bu duruma stres tipi inkontinans adı verilir ve mesane sarkması belirtileri arasındadır. İdrar kesesi sarkması ayrıca idrar kesesinin çıkış noktasının anatomik olarak normalden daha yüksek bir konumda kalmasına yol açar. Bu durum hastanın mesaneyi tam olarak boşaltamamasına ve dolayısıyla idrarını tam olarak kontrol edememesine neden olur. Hastalar bu nedenle idrarlarını tam olarak boşaltamadıkları için sık sık tuvalete gitme ihtiyacı hissederler.
Rahim sarkması belirtileri ile benzerlik gösteren bu durum özellikle kadınların yaşam kalitesini önemli ölçüde düşürebilir. İdrar kesesi ve idrar torbası sarkması sorunları, uygun tıbbi müdahalelerle kontrol altına alınabilir. İlaç tedavisi ve cerrahi seçenekler bu tür pelvik destek sorunlarını düzeltmek için kullanılabilir.

İdrar Tutma Mekanizması Nasıl Çalışır? 

Kadınlarda mesane idrar yolu ve erkeklerde prostat bir bütün olarak çalışır. Bu manada idrar yapmak ve idrar tutmak gerçekten üst bilişsel fonksiyonlardandır. Örneğin çocuk doğduktan sonra gözünün görmesi, beyninin çalışması, koku alması, yavaş yavaş bir yaşına geldiğinde yürümesi, konuşması mümkünken mesanede idrarı tutup kaçırmadan geceyi geçirmesi neredeyse 10 yıl sürmektedir. Çünkü mesanenin gelişmesi çok uzun bir zaman gerektirir. İdrar tutma mekanizması, mesanenin gevşek olduğu ve idrarı depoladığı anlar ile prostatın veya idrar yolunun kasıldığı durumlar arasında bir denge kurar. Mesane tamamen dolduğunda, bir kasılma meydana gelir ve idrar yolu veya prostat gevşer böylece idrar boşaltılır. Bu, iki organın birbiriyle koordineli bir şekilde çalışmasını gerektirir: mesane kasılırken prostat gevşer, prostat kasılırken mesane gevşer. Bu süreçteki herhangi bir uyumsuzluk idrar kaçırma, ani sıkışma hissi veya aşırı aktif mesane gibi sorunlara yol açabilir. İdrar tutma ve idrar yapma mekanizmalarının sağlıklı bir şekilde işlemesi vücudun doğal yeteneğidir. Herhangi bir bozukluk durumunda modern tıp ilaçlar veya cerrahi müdahaleler aracılığıyla bu sorunları etkin bir şekilde düzeltebilmektedir.

İdrar Kaçırma Neden Olur ?

İdrar tutabilmemiz için kapanma mekanizmaların çok güçlü şekilde kasılması, mesanenin de gevşek kalması gerekir. Bu idrarın dolum fazı olarak adlandırılır. Eğer boşaltım gerçekleştirilecekse kapanma mekanizmalarının gevşemesi, idrar yolunun açılması ve mesanenin içindeki idrarı dışarı pompalayacak şekilde kasılması gerekir. Ancak kapanma mekanizmaları yeterince kapanmıyorsa veya gevşek kalması gereken mesane, gereğinden fazla kuvvetli bir şekilde kasılıyorsa bu durum genellikle istenmeyen yer ve zamanlarda, örneğin toplantılarda veya yürüyüş esnasında idrar kaçırmaya yol açabilir. Sık idrara çıkma nedenleri arasında bu tür kontrolsüz mesane kasılmaları ve kapanma mekanizmalarının yetersiz performansı bulunur. Bu sürekli idrar hissi ve idrar kaçırma sorunlarına neden olabilir. İdrar kaçırmanın oluşması için ya kapanma mekanizmalarının çok gevşek olması ya da mesanenin kasılması gereken anlarda aşırı derecede kasılarak yüksek bir basınç oluşturması gerekir; bazen de bu iki durum bir arada görülebilir.

İdrar Kaçırma İçin Alınabilecek Önlemler Nelerdir?
İdrar kaçırma özellikle ileri yaşlarda, doğum sonrası veya menopoz gibi dönemlerde daha sık görülen bir sorundur. Bu dönemlerde vücuttaki dokuların gevşemesi, mesanenin anatomik pozisyonunun değişerek sarkmasına neden olabilir. Bu sorunu önlemek için, Kegel egzersizleri gibi pelvik bölge kaslarını güçlendiren egzersizler büyük fayda sağlar. 1948 yılında Amerikalı jinekolog Arnold Kegel tarafından tanımlanan bu egzersizler, idrar tutma kaslarını kasarak yaklaşık 6-7 saniye boyunca bu kasılı durumu sürdürmek ve ardından kasları gevşetmekten oluşur. Günde üç ya da dört kez tekrarlanacak şekilde yapılan bu egzersizler, düzenli uygulandığında pelvik bölgeyi güçlendirir ve ileri yaşlarda idrar kaçırma probleminin önüne geçer.
Ek olarak günlük sıvı tüketiminin dengeli bir şekilde yönetilmesi de önemlidir. Yeterli miktarda sıvı alınmalı, ancak asitli içecekler ve meyveler gibi mesaneyi tahriş edebilecek gıdalardan kaçınılmalıdır. Bu, mesanenin gereksiz yere uyarılmasını ve ani sıkışma hislerini tetiklemesini önler. Su tüketimi, idrarın daha az asidik olmasına yardımcı olarak mesane sağlığını korumak için idealdir. Eğer bu önlemler yetersiz kalırsa, lazer tedavileri gibi minimal invaziv yöntemlerle pelvik dokunun sıkılaştırılması ve mesanenin anatomik pozisyonunun desteklenmesi mümkündür. Daha ciddi sarkmalar için ise cerrahi müdahaleler etkili bir çözüm olabilir. Bu tür cerrahi işlemler genellikle basit ve hastalar tarafından kolaylıkla tolere edilebilir bu nedenle bu tedavi yöntemlerinden korkulmamalıdır. Bu şekilde, idrar kaçırma sorunuyla mücadele ederken aynı zamanda genel pelvik sağlık da desteklenmiş olur.

Yetişkin Bezi Kullanmanın Faydaları Nedir? 

Bez kullanımı özellikle hamilelik sonrası, menopoz sonrası ve ileri yaşlarda ya da prostat ameliyatları gibi idrar yoluna yönelik tıbbi müdahalelerden sonra sık karşılaşılan idrar kaçırma problemleri için önemli bir çözüm sunar.
Prof. Dr. Yusuf Oğuz Acar’a göre idrar kaçırma yaşam kalitesini düşürebilen ve kişinin sosyal hayattan uzaklaşmasına neden olan bir durumdur. Bu nedenle toplum içinde rahat hareket edebilmek ve sosyal yaşamın bir parçası olabilmek adına uygun önlemlerin alınması gerekmektedir.
Ürolojide hijyen açısından uygun olduğu sürece yetişkin bezi kullanımı önerilmektedir. Erkeklerde sık sık idrara çıkma gibi durumlar özellikle prostat sorunlarından sonra yetişkin bez kullanımını gerektirebilir. Bezler farklı durum ve ihtiyaçlara göre çeşitlilik gösterir: Hafif idrar kaçırma durumlarında mesane pedleri, aktif bireyler için emici külotlar ve yatalak veya hareket kabiliyeti kısıtlı bireyler için belbantlı yetişkin bezleri kullanılabilir. Bu ürünler kişilere gündelik aktivitelerini daha rahat ve güvenli bir şekilde sürdürme imkanı tanırken, aynı zamanda sosyal etkileşimlerini devam ettirmelerine olanak sağlar. Yetişkin bez kullanımı, idrar kaçırma problemi yaşayan bireyler için hem konfor hem de özgüven açısından büyük bir fayda sunar.

Bu yazıyı faydalı bulduysanız paylaşabilirsiniz!